Om als individuele persoon, groep of organisatie een voorgenomen doel te bereiken, is kennis vereist van bepaalde principes over het onderwerp “organiseren”. 

Als we kijken naar organisatie in haar meest eenvoudige vorm, als we op zoek zijn naar bepaalde kernactiviteiten of omstandigheden waardoor organisatie werkt, als we een heel eenvoudig, heel essentieel programma nodig hebben om aan mensen te leren dat resultaten zal opleveren, dan blijkt dat er slechts een paar punten zijn die we hoeven te benadrukken. 

De doelstelling van organisatie is DE PLANNING TE REALISEREN. 

Realiseren betekent werkelijk tot stand brengen. 

Organisatie is niet alleen een chic, complex systeem en doel op zich. Dat is bureaucratie op zijn ergst. Grafieken als doel op zich, regels als doel op zich; dat leidt slechts tot mislukkingen. 

De enige eigenschap (niet altijd een slechte) van een complexe, logge, zinloze bureaucratische structuur is dat deze banen schept voor de vrienden van degenen die de leiding hebben. Als die structuur niet tevens drukkende belastingen met zich meebrengt en er een bankroet dreigt door de kosten om haar in stand te houden, en als ze een bevolking of productiemedewerkers niet opzadelt met militante inspecties en nodeloze controles, is organisatie om werkgelegenheid te verschaffen niet kwaadaardig. Buiten het verschaffen van werkgelegenheid is bureaucratische structuur echter nutteloos, en alleen als er te veel gezag aan wordt toegekend, is ze destructief. 

De koningen van Frankrijk en andere landen verzonnen vroeger titels en taken voor de hordes aanhangers die van adel waren, om ze iets te doen te geven en aan het hof te houden, onder toezicht, zodat ze geen onheil zouden gaan stoken in de provincies waar ze misschien hun eigen mensen zouden kunnen gaan opruien. “Bewaker van de Voetenbankjes”, “Houder van het Koninklijke Nachthemd” en dat soort titels werden verbeten bevochten, gekocht en aan vastgehouden. 

Het streven naar status, de pogingen belangrijker te worden en een persoonlijke reden hebben om “te zijn” en gerespecteerd te worden, komt in de weg te staan van eerlijke inspanningen om effectief te organiseren met als doel dingen voor elkaar te krijgen of iets economisch gezond te maken. 

Organiseren als doel op zich brengt in de praktijk meestal iets monsterlijks tot stand dat zo moeilijk te verdragen is dat het omvergeworpen wordt. Productieverlies, hoge belastingen, irritante of afschrikwekkende interventie bij de bevolking of mensen die echt iets produceren, lokt een bankroet of opstand uit en brengt die ook tot stand, meestal beide, zelfs in commerciële bedrijven. 

Om betekenis te hebben, nuttig en duurzaam te zijn moet een organisatie (corporatie, onderneming, bedrijf, groep, enz.) daarom in de bovenstaande definitie passen:

DE PLANNING TE REALISEREN. 

In bedrijven en landen is er niet echt een tekort aan dromen. Behalve de meest verdorven (moreel slecht of onbetrouwbaar) leiders van bedrijven of staten wil iedereen bepaalde of algemene verbeteringen zien. Dit geldt ook voor hun leidinggevenden en aangezien dat de basis vormt van bijna alle opstanden, gaat het zeker op voor de mensen die werken. Van onder tot boven is er dus bij de overgrote meerderheid een wens voor verbetering. 

Meer voedsel, meer winst, meer salaris, meer faciliteiten en, in het algemeen, meer en beter van alles waarvan zij vinden dat het goed of wenselijk is. Dit betekent ook minder van datgene wat zij over het algemeen als slecht beschouwen. 

Programma’s die algemene steun krijgen bestaan uit meer van datgene wat weldadig is en minder van wat nadelig is. Meer voedsel, minder ziekte, meer mooie gebouwen, minder krotten, meer vrije tijd, minder werk, meer activiteit, minder werkeloosheid, zijn typerend voor waardevolle en acceptabele programma’s. 

Wie niet meer dan een programma heeft, heeft slechts een droom in handen. Bedrijven en politieke partijen hebben volop bruikbare programma’s. Zij hebben alleen wel te kampen met een gebrek aan uitvoering. 

Er zijn allerlei varianten waarin programma’s mislukken. Het programma is te groot. Niet iedereen vindt het even wenselijk. Er is helemaal geen behoefte aan. Het zou slechts een paar lieden ten goede komen. Dat soort redenen zijn allemaal schijn. De basisreden is een gebrek aan organisatorische knowhow. 

Elk programma, ook al is het te ambitieus of slechts gedeeltelijk acceptabel, of het nu gewenst is of niet, elk programma zou in werking kunnen worden gesteld, mits adequaat georganiseerd. 

De vijfjarenplannen van sommige landen die ten tijde van dit schrijven in de mode zijn, zijn bijna allemaal zeer waardevol en schieten bijna allemaal tekort in het bereiken van hun doelstellingen. De reden daarvan is niet dat ze onrealistisch, te ambitieus of in het algemeen onacceptabel zijn. De oorzaak van elk van die mislukkingen was en is een gebrek aan organisatie. 

Het ontbreekt de mens niet aan dromen. Het is een gebrek aan de vereiste knowhow om die dromen ook te realiseren. 

Goed bestuur heeft twee afzonderlijke doelstellingen: 

1. Een bestaand bedrijf, een bestaande cultuur of maatschappij tot in het oneindige te continueren.

2. De planning te realiseren. 

Gezien het feit dat er een basis is om mee te werken dat wil zeggen land, mensen, voorzieningen en een cultuur, heeft men een of andere vorm van een goed bestuurlijk model nodig om dat alles alleen maar in stand te kunnen houden. 

Dus (1) en (2) hierboven vloeien samen tot alleen punt (2). Het plan is “de bestaande entiteit te continueren”. Geen enkel bedrijf of land blijft bestaan tenzij men doorgaat met het er neer te zetten. Dus de een of andere vorm van een bestuurlijk systeem is nodig, hoe primitief ook, om iedere groep of iedere onderverdeling van een groep onafgebroken te laten bestaan. Al bestond dat maar uit een koning of een stamhoofd of een manager die geen andere ondersteunende systemen heeft, aan wie men geschillen kan voorleggen over land, water of beloning. De voorman van een arbeidersploeg die alleen maar vrachtwagens inlaadt, werkt met een verbijsterend ingewikkeld bestuurlijk systeem. 

Bedrijven en landen functioneren niet alleen maar omdat zij bestaan of omdat zij uit traditie voortkomen. Zij worden onafgebroken neergezet door een of andere vorm van bestuur. 

Als een compleet bestuurlijk systeem wegtrekt of verloren gaat of in de vergetelheid raakt, zakt de hele zaak in elkaar; tenzij er onmiddellijk een nieuw of vervangend systeem voor in de plaats wordt gezet. 

Als je het hoofd van een departement vervangt (laat staan een algemeen directeur, om maar te zwijgen van een heerser) dan kan dat een deel of het geheel kapotmaken aangezien het oude systeem – onbekend, terzijde gelegd of in de vergetelheid geraakt – tot stilstand kan komen terwijl er ook geen nieuw systeem voor in de plaats wordt gezet dat men begrijpt. Frequente overplaatsingen binnen een bedrijf of land kunnen de hele groep klein, in wanorde en in verwarring houden aangezien dergelijke overplaatsingen het kleine beetje bestuur dat er eventueel nog aanwezig was, weghaalt. 

Met andere woorden, als bestuurlijke veranderingen of fouten of tekortkomingen er bij alle mogelijke groepen toe kunnen leiden dat ze in elkaar storten, is het van wezenlijk belang het kernonderwerp organisatie te kennen. 

Zelfs als de groep in een effectpositie zit, dat wil zeggen dat zij niets origineert maar alleen aan het verdedigen is omdat er voor die groep een ramp dreigt te gebeuren, dan nog moet zij plannen maken. En als zij een plan maakt, moet zij op de een of andere manier het plan uitgevoerd of gedaan zien te krijgen. Dit geldt zelfs voor simpele problematische omstandigheden. Een fort dat wordt aangevallen, moet bijvoorbeeld worden verdedigd met behulp van planning en het plan moet vervolgens worden uitgevoerd, hoe grof dat ook moge gaan. De opdracht “Drijf de indringers terug die de Zuidmuur bestormen” is het resultaat van observatie en planning, hoe kort of oppervlakkig die ook zijn. Dat de Zuidmuur wordt verdedigd, gebeurt via een of ander bestuurlijk systeem; ook al bestaat het slechts uit sergeanten die de opdracht horen en hun mannen vervolgens naar de Zuidmuur drijven. 

Een bedrijf met zware schulden moet plannen maken, al was het maar om crediteurenaan het lijntje te houden. En er moet een of ander bestuurlijk systeem aanwezig zijn om zelfs dat maar te kunnen doen. 

De verschrikkelijke wanhoop van een jonge leider die een groots en krachtig nieuw tijdperk aan het plannen is maar er in plaats daarvan achter komt dat hij alleen maar te maken krijgt met oude en slappe tekortkomingen, valt niet toe te schrijven aan zijn “dwaze ambitie” of “gebrek aan realiteitszin” maar aan zijn gebrek aan organisatorische knowhow. 

Zelfs gekozen presidenten of premiers van democratieën vallen ten prooi aan zulke gevoelens van verschrikkelijke ontzetting. Zij komen niet terug op hun campagnebeloften en ze verraden ook niet hun mensen, zoals men gewoon is te beweren. Het ontbreekt hen, evenals hun parlementsleden, eenvoudigweg aan de eenvoudigste grondbeginselen van organisatorische knowhow. Ze kunnen hun campagnebeloften niet waar maken omdat zij politici zijn en geen bestuurders, niet omdat die beloften te hoogdravend zouden zijn. 

Sommige mensen vinden het al mooi als zij een prachtige droom koesteren. En alleen omdat zij het hebben gedroomd, vinden ze dat het dan nu ook maar plaats moet vinden. Ze raken erg geïrriteerd als het dan niet gebeurt. 

Hele naties, om maar te zwijgen van commerciële bedrijven of verenigingen of groepen, hebben decennia met horten en stoten staan ploeteren omdat de dromen en plannen die aan hen ten grondslag lagen, nooit tot volle wasdom werden gebracht. 

Of men nu plannen maakt voor een periode van voorspoed voor de Veluwe of voor een nieuwe opslagloods die dichter bij de snelweg komt te staan, de kloof tussen plan en realisatie blijkt altijd voort te komen uit een gebrek aan bestuurlijke knowhow. 

Technische onkunde, financiën, zelfs gebrek aan gezag en onrealistische planning zelf, zijn geen van alle echte obstakels tussen planning en realisatie.