Πραγματικότητα

Η πραγματικότητα θα μπορούσε να οριστεί ως «αυτό που φαίνεται να είναι». Η πραγματικότητα είναι βασικά συμφωνία. Αυτό που συμφωνούμε ότι είναι πραγματικό, είναι πραγματικό.

Η πραγματικότητα, η πραγματικότητα του υλικού σύμπαντος, γίνεται αισθητή μέσω διαφόρων διαύλων. Βλέπουμε κάτι με τα μάτια μας, ακούμε κάτι με τ’ αυτιά μας, μυρίζουμε κάτι με τη μύτη μας, αγγίζουμε κάτι με τα χέρια μας, και στη συνέχεια αποφασίζουμε ότι υπάρχει κάτι. Βέβαια, ο μόνος τρόπος με τον οποίο γνωρίζουμε είναι μέσω των αισθήσεών μας κι αυτές οι αισθήσεις είναι τεχνητοί δίαυλοι. Δεν είμαστε σε άμεση επαφή με το υλικό σύμπαν. Είμαστε σ’ επαφή μαζί του μέσω των αισθητήριων οδών.

Αυτές οι αισθητήριες οδοί μπορεί να αποδυναμωθούν. Για παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος χάσει την όρασή του, δε θα υπάρχει γι’ αυτόν φως ή σχήμα ή χρώμα ή αντίληψη του βάθους σε σχέση με το υλικό σύμπαν. Εξακολουθεί να έχει μια πραγματικότητα γι’ αυτό, αλλά η πραγματικότητά του δεν είναι ίδια με την πραγματικότητα ενός άλλου ατόμου. Μ’ άλλα λόγια, δεν είναι σε θέση να συλλάβει πλήρως το υλικό σύμπαν χωρίς όραση. Δεν μπορεί κανείς να συλλάβει αυτά τα πράγματα χωρίς αισθήσεις. Οπότε, το φυσικό σύμπαν γίνεται ορατό διαμέσου αυτών των αισθήσεων.

Δυο άνθρωποι μπορούν να ρίξουν μια ματιά σ’ ένα τραπέζι και να συμφωνήσουν ότι είναι τραπέζι. Είναι κατασκευασμένο από ξύλο κι έχει καφέ χρώμα. Οι άνθρωποι συμφωνούν σχετικά μ’ αυτό. Καταλαβαίνετε βέβαια πως, όταν ο ένας λέει «καφέ» κι ο άλλος ακούει «καφέ», το καφέ μπορεί να φαίνεται μοβ στα μάτια του πρώτου ατόμου, αλλά έχει συμφωνήσει ότι είναι καφέ, επειδή σ’ όλη του τη ζωή οι άλλοι έδειχναν το χρώμα που έχει αυτό το μήκος κύματος και έλεγαν «καφέ». Θα μπορούσε, στην πραγματικότητα, να είναι κόκκινο για το δεύτερο άτομο, αλλά το αναγνωρίζει ως καφέ. Έτσι, συμφωνούν, αν και μπορεί να βλέπουν κάτι διαφορετικό. Συμφωνούν λοιπόν ότι αυτό είναι καφέ, ότι είναι ξύλο, κι ότι είναι τραπέζι. Τώρα μπαίνει μέσα ένας τρίτος, πλησιάζει, ρίχνει μια ματιά σ’ αυτό το αντικείμενο και λέει: «Α! Ένας ελέφαντας!».

Και το πρώτο άτομο του λέει: «Μα είναι τραπέζι, δεν το βλέπεις; Οι ελέφαντες είναι...».

«Όχι, είναι ελέφαντας», απαντά το τρίτο άτομο.

Έτσι, οι άλλοι δύο λένε ότι ο τρίτος είναι τρελός. Δε συμφωνεί μαζί τους. Επιχειρούν πλέον να επικοινωνήσουν μαζί του; Όχι. Δε συμφωνεί μαζί τους. Δεν έχει συμφωνήσει μ’ αυτή την πραγματικότητα. Έχουν στοργή γι’ αυτό τον άνθρωπο; Όχι. Λένε: «Αυτός ο τύπος είναι τρελός». Δεν τον συμπαθούν. Δε θέλουν να βρίσκονται κοντά του.

Ας πούμε τώρα ότι δυο άτομα τσακώνονται, και το πρώτο λέει: «Αυτό το τραπέζι είναι φτιαγμένο από ξύλο», και το άλλο λέει: «Όχι, δεν είναι. Είναι φτιαγμένο από μέταλλο, το οποίο έχει βαφτεί για να μοιάζει με ξύλο». Αρχίζουν να τσακώνονται σχετικά μ’ αυτό το θέμα· προσπαθούν να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία, αλλά δεν μπορούν. Τώρα πλησιάζει κάποιος άλλος, ρίχνει μια ματιά στο τραπέζι και λέει: «Για να λέμε την αλήθεια, τα πόδια είναι βαμμένα για να μοιάζουν από ξύλο, αλλά το πάνω μέρος είναι από ξύλο και το χρώμα του είναι καφέ. Είναι τραπέζι». Τότε, τα πρώτα δύο άτομα πετυχαίνουν μια συμφωνία. Αισθάνονται στοργή. Ξαφνικά νιώθουν φιλικά, τόσο μεταξύ τους όσο και σε σχέση με το τρίτο άτομο. Έλυσε το πρόβλημα. Τα δυο άτομα συμφώνησαν και μπήκαν σε επικοινωνία.

Για ένα άτομο, η πραγματικότητα δεν μπορεί παρά να συνίσταται από τη δική του ερμηνεία των αισθητήριων αντιλήψεων που λαμβάνει. Η σχετική αναξιοπιστία αυτού του δεδομένου γίνεται φανερή στις ποικίλες καταθέσεις που γίνονται πάντα κατά την περιγραφή, ας πούμε, ενός αυτοκινητικού ατυχήματος. Οι άνθρωποι που έχουν μελετήσει αυτό το φαινόμενο αναφέρουν ότι υπάρχουν εκπληκτικά διαφορετικές μεταξύ τους περιγραφές της ίδιας σκηνής από διαφορετικούς παρατηρητές. Με άλλα λόγια, η πραγματικότητα αυτής της κατάστασης διαφέρει στις λεπτομέρειές της για καθέναν από τους παρατηρητές. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια ευρεία περιοχή συμφωνίας, εξαιρετικά ευρεία, και πρόκειται για την συμφωνία της ανθρωπότητας. Αυτή είναι η Γη. Εμείς είμαστε οι άνθρωποι. Τα αυτοκίνητα είναι τα αυτοκίνητα. Κινούνται μέσω της έκρηξης συγκεκριμένων χημικών. Ο αέρας είναι ο αέρας. Ο ήλιος είναι στον ουρανό. Συνήθως, υπάρχει συμφωνία ότι συνέβη ένα ατύχημα. Πέρα από αυτή τη βασική συμφωνία υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες της πραγματικότητας.

Για πρακτικούς λόγους, η πραγματικότητα συνίσταται από την αντίληψη που έχετε γι’ αυτήν και η δική σας αίσθηση της πραγματικότητας συνίσταται, εν πολλοίς, από αυτά που μπορείτε να μεταδώσετε σε άλλους ανθρώπους.