Ο κύκλος επικοινωνίας και η αμφίδρομη επικοινωνία είναι στην ουσία δύο διαφορετικά πράγματα. Αν εξετάσουμε από κοντά τη δομή της επικοινωνίας, θ’ ανακαλύψουμε ότι ένας κύκλος επικοινωνίας δεν είναι το ίδιο πράγμα με μια αμφίδρομη επικοινωνία στο σύνολό της.
Αν εξετάσουμε το Σχέδιο Α παρακάτω, θα δούμε έναν κύκλο επικοινωνίας:
Εδώ ο Γιάννης είναι η πηγή μιας επικοινωνίας. Αυτή είναι η πρωταρχική του ώθηση. Αυτή η ώθηση απευθύνεται στο Βασίλη. Βρίσκουμε το Βασίλη να τη λαμβάνει. Και στη συνέχεια ο Βασίλης αρχίζει μια απάντηση ή αναγνώριση ως Βασίλης', κι αυτή η αναγνώριση στέλνεται πίσω στον Γιάννη'. Ο Γιάννης είπε, για παράδειγμα, «Τι κάνεις;». Και στη συνέχεια ο Βασίλης (λειτουργώντας ως δευτερεύουσα αιτία) απάντησε σ’ αυτό ως Βασίλης', λέγοντας «Είμαι καλά», το οποίο επιστρέφει στον Γιάννη' και μ’ αυτό τον τρόπο κλείνει ο κύκλος.
Τώρα, αυτό που ονομάζουμε κύκλο αμφίδρομης επικοινωνίας μπορεί ν’ ακολουθήσει όπως φαίνεται παρακάτω στο Σχέδιο Β:
Εδώ έχουμε το Βασίλη να αρχίζει μια επικοινωνία. Ο Βασίλης λέει: «Πώς παν τα κέφια;».Και στη συνέχεια ως Γιάννης' (ή αλλιώς δευτερεύουσα αιτία) απαντά: «Ας τα λέμε καλά», απάντηση που αναγνωρίζεται από τον Βασίλη', όταν τη λάβει.
Και στα δύο αυτά Σχέδια ανακαλύπτουμε ότι η αναγνώριση της δευτερεύουσας Αιτίας εκφράστηκε από το Γιάννη' (στο Σχέδιο Α) μ’ ένα νεύμα του κεφαλιού ή μ’ ένα βλέμμα ικανοποίησης και, παρομοίως, (στο Σχέδιο Β) ο Βασίλης' αναγνωρίζει τα λόγια του Γιάννη' «Ας τα λέμε καλά» μ’ ένα νεύμα ή κάποια έκφραση που φανερώνει ότι η επικοινωνία έχει ληφθεί.
Αν και οι δυο, και ο Γιάννης και ο Βασίλης, ήταν απ’ αυτούς τους «δυνατούς άντρες που τα λόγια τους είναι μετρημένα» θα παρέλειπαν κάποιο τμήμα αυτών των κύκλων. Η πιο κατάφωρη παράλειψη, η οποία γίνεται πιο συχνά κατανοητή ως «καθυστέρηση επικοινωνίας», θα ήταν να έλεγε ο Γιάννης (στο Σχέδιο Α) «Πώς είσαι;» και ο Βασίλης να στεκόταν εκεί χωρίς να μιλάει. (Με την έκφραση «καθυστέρηση επικοινωνίας» εννοούμε το χρονικό διάστημα από τη στιγμή που γίνεται μια ερώτηση έως τη στιγμή που δίνεται η απάντηση σ’ αυτή τη συγκεκριμένη ερώτηση από το άτομο που ρωτήθηκε.)
Εδώ έχουμε το Γιάννη να γίνεται η αιτία μιας επικοινωνίας και το Βασίλη' να μην καταφέρνει να συνεχίσει τον κύκλο. Δεν ξέρουμε, δε ζητάμε να μάθουμε και ούτε μας ενδιαφέρει αν ο Βασίλης, ως σημείο-δέκτης, άκουσε ποτέ την επικοινωνία ή όχι. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ήταν τουλάχιστον παρών, ότι ο Γιάννης μίλησε αρκετά δυνατά για να ακουστεί και ότι η Προσοχή του Βασίλη ήταν στραμμένη κάπου κοντά στον Γιάννη. Τώρα, αντί να συνεχίσει τον κύκλο επικοινωνίας, ο Γιάννης μένει εκεί μ’ έναν ανολοκλήρωτο κύκλο και δεν του δίνεται ποτέ η ευκαιρία να γίνει Γιάννης'.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ένας κύκλος επικοινωνίας δε θα μπορούσε να ολοκληρωθεί κι αυτοί μπορούν να χωριστούν στις παρακάτω κατηγορίες:
- Ο Γιάννης να μην καταφέρει να εκπέμψει μια επικοινωνία.
- Ο Βασίλης να μην καταφέρει να ακούσει την επικοινωνία.
- Ο Βασίλης' να μην καταφέρει να απαντήσει στην επικοινωνία που έλαβε.
- Ο Γιάννης' να μην καταφέρει να αναγνωρίσει, με κάποιο νεύμα ή λέξη, ότι άκουσε τον Βασίλη'.
Θα μπορούσαμε να βρούμε διάφορους «λόγους» για όλα αυτά. Αλλά ο σκοπός μας εδώ δεν είναι να βρούμε λόγους για τους οποίους δεν ολοκληρώνεται ένας κύκλος επικοινωνίας. Ο σκοπός μας στο σύνολό του εμπλέκεται με την απουσία ολοκλήρωσης αυτού του κύκλου επικοινωνίας.
Ας πούμε τώρα ότι, όπως στο Σχέδιο Α, έχουμε στο πρόσωπο του Γιάννη ένα άτομο που καταναγκαστικά και σε μόνιμη βάση αρχίζει επικοινωνίες είτε έχει την προσοχή κάποιου είτε όχι, και είτε αυτές οι επικοινωνίες σχετίζονται με κάποια υπαρκτή κατάσταση είτε όχι. Ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει πιθανότητα να συναντήσει ο Γιάννης, κατά την επικοινωνία του, ένα Βασίλη που δε δίνει προσοχή και δεν τον ακούει. Και κατά συνέπεια, έναν απόντα Βασίλη' που δεν του απαντάει και επομένως, έναν απόντα Γιάννη' που ποτέ δε δίνει αναγνώριση.
Ας εξετάσουμε την ίδια κατάσταση στο Σχέδιο Β. Εδώ έχουμε το Βασίλη να αρχίζει μια επικοινωνία. Έχουμε τον ίδιο Γιάννη με μια καταναγκαστική εκροή. Ο Βασίλης λέει: «Πώς είσαι;». Και ο κύκλος δεν ολοκληρώνεται, επειδή ο Γιάννης, υπερβολικά προσηλωμένος στο να επικοινωνεί καταναγκαστικά, δε γίνεται Γιάννης' και δε δίνει ποτέ στο Βασίλη μια ευκαιρία να γίνει Βασίλης' και να δώσει αναγνώριση.
Τώρα, ας πάρουμε μια άλλη κατάσταση. Έστω ότι ο Γιάννης αρχίζει επικοινωνίες, ενώ ο Βασίλης είναι ένα άτομο που δεν αρχίζει ποτέ επικοινωνίες. Ο Γιάννης δεν αρχίζει απαραίτητα επικοινωνίες λόγω καταναγκαστικής παρόρμησης ή μονομανίας. Αλλά ο Βασίλης έχει αναστολές στο ν’ αρχίζει επικοινωνίες. Ανακαλύπτουμε ότι ο Γιάννης και ο Βασίλης, όταν βρίσκονται μαζί, κάνουν το εξής: ο Γιάννης αρχίζει μια επικοινωνία, ο Βασίλης την ακούει, γίνεται Βασίλης', την απαντάει και δίνει στο Γιάννη την ευκαιρία να γίνει Γιάννης'. Αυτό συνεχίζεται αρκετά καλά, αλλά αργά ή γρήγορα συναντάνε δυσκολίες με τον αμφίδρομο κύκλο, ο οποίος παραβιάζεται επειδή ο Βασίλης δεν αρχίζει ποτέ μια επικοινωνία.
Ένας κύκλος αμφίδρομης επικοινωνίας θα είχε ως εξής: ο Γιάννης, αφού αρχίσει μια επικοινωνία και την ολοκληρώσει, μπορεί στη συνέχεια να περιμένει από τον Βασίλη να αρχίσει κι αυτός μια επικοινωνία προς το Γιάννη, ολοκληρώνοντας έτσι το υπόλοιπο μέρος του αμφίδρομου κύκλου επικοινωνίας. Ο Βασίλης πράγματι αρχίζει μια επικοινωνία, ο Γιάννης την ακούει, ο Γιάννης' δίνει απάντηση και ο Βασίλης' την αναγνωρίζει.
Έτσι, έχουμε τον κανονικό κύκλο μιας επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο «τέρμιναλ». Σ’ αυτή την περίπτωση, ο Γιάννης είναι ένα
Οι κύκλοι εξαρτώνται από το να αρχίσει ο Γιάννης μια επικοινωνία, ο Βασίλης να την ακούσει, ο Βασίλης να γίνει Βασίλης' και να απαντήσει στην επικοινωνία, ο Γιάννης' ν’ αναγνωρίσει την επικοινωνία, μετά ο Βασίλης να αρχίσει μια επικοινωνία, ο Γιάννης να ακούσει την επικοινωνία, ο Γιάννης' να απαντήσει στην επικοινωνία και ο Βασίλης' να αναγνωρίσει την επικοινωνία. Αν το έκαναν αυτό, άσχετα από το αντικείμενο της συνομιλίας τους, δε θα τσακώνονταν ποτέ και τελικά θα έφταναν σε μια συμφωνία – ακόμα κι αν ένιωθαν εχθρικά μεταξύ τους. Οι δυσκολίες και τα προβλήματά τους θα λύνονταν και η σχέση ανάμεσά τους θα ήταν σε καλή κατάσταση.
Ένας κύκλος αμφίδρομης επικοινωνίας καταρρέει όταν κάποιο από τα δύο τέρμιναλ αποτυγχάνει να αρχίσει, με τη σειρά του, επικοινωνίες.
Ανακαλύπτουμε ότι ολόκληρη η κοινωνία έχει τεράστιες δυσκολίες σ’ αυτό το θέμα. Οι άνθρωποι είναι τόσο συνηθισμένοι στην «κονσερβοποιημένη» ψυχαγωγία και έχουν αναχαιτιστεί τόσο πολύ στην έναρξη επικοινωνιών (από γονείς που οι ίδιοι δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν και από την παιδεία και από άλλες αιτίες), που καταλήγουν να αρχίζουν επικοινωνίες σε πολύ μικρό βαθμό. Η πράξη της εκπήγασης μιας επικοινωνίας είναι βέβαια αναγκαία για να αρχίσει μία επικοινωνία.
Έτσι, βλέπουμε ανθρώπους που μιλάνε κυρίως για πράγματα που τους έχουν επιβληθεί από εξωτερικές αιτίες. Βλέπουν ένα ατύχημα και το συζητούν. Βλέπουν μια ταινία και τη συζητούν. Περιμένουν από μια εξωτερική πηγή να τους δώσει την αφορμή για συζήτηση. Όμως, επειδή και οι δύο βρίσκονται σ’ ένα χαμηλό επίπεδο ως προς την έναρξη επικοινωνίας –που θα μπορούσε ακόμη να εκφραστεί και ως «χαμηλό επίπεδο φαντασίας»– ανακαλύπτουμε ότι τέτοιοι άνθρωποι, εξαρτημένοι από εξωτερικές πρωταρχικές ωθήσεις, έχουν σε γενικές γραμμές παρορμήσεις ή αναστολές στην επικοινωνία τους κι έτσι η συζήτηση αλλάζει κατεύθυνση γρήγορα και αισθητά και μπορεί να καταλήξει σε κάποιες αξιοσημείωτες εχθρότητες ή λανθασμένα συμπεράσματα.Ας υποθέσουμε ότι η έλλειψη πρωταρχικής ή αρχικής ώθησης Αιτίας εκ μέρους του Γιάννη έχει επιφέρει μια έμμονη ή καταναγκαστική επικοινωνία και ανακαλύπτουμε ότι είναι τόσο απορροφημένος με τη δημιουργία εκροής, που ποτέ δεν έχει την ευκαιρία ν’ ακούσει κάποιον που του μιλάει, αλλά, κι αν ακόμη τον άκουγε, δε θ’ απαντούσε. Ο Βασίλης, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να βρίσκεται σε τόσο πολύ χαμηλό επίπεδο πρωταρχικής Αιτίας (που σημαίνει σε χαμηλό επίπεδο όσον αφορά την έναρξη επικοινωνίας) που ούτε καν θα γινόταν ποτέ Βασίλης' ή, αν αυτό συνέβαινε, δε θα εξέφραζε ποτέ τη δική του γνώμη, διαταράσσοντας έτσι την ισορροπία του Γιάννη όλο και περισσότερο και σπρώχνοντάς τον όλο και περισσότερο σε καταναγκαστική επικοινωνία.
Όπως μπορείς να δεις απ’ αυτά τα Σχέδια, θα μπορούσαν να εμφανιστούν και κάποιες πρωτότυπες καταστάσεις. Θα μπορούσε να υπάρχει η περίπτωση της μονομανούς ή της ανασταλτικής απάντησης. Κάποιο άτομο θα μπορούσε να αφιερώνει όλο του το χρόνο απαντώντας, δικαιολογώντας ή εξηγώντας –είναι όλα το ίδιο– χωρίς να του έχουν απευθύνει κάποια αρχική επικοινωνία. Ένα άλλο άτομο (όπως ο Γιάννης' στο Σχέδιο Α ή ο Βασίλης' στο Σχέδιο Β) μπορεί να αφιέρωνε όλο του το χρόνο δίνοντας αναγνωρίσεις, ακόμη κι αν δεν του απηύθυναν καμιά επικοινωνία προς αναγνώριση. Ωστόσο, οι συνηθισμένες και πιο παρατηρήσιμες εκδηλώσεις είναι η «μονομανής» ή «καταναγκαστική έναρξη» και η «αποδοχή χωρίς απάντηση» και η «μη αναγνώριση μιας απάντησης». Και σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε κολλημένες ροές.
Επειδή το μοναδικό έγκλημα στο σύμπαν φαίνεται να είναι το να επικοινωνείς και επειδή το μόνο που σώζει ένα άτομο είναι το να επικοινωνεί, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι σίγουρα θα προκύψει ένα μπέρδεμα στην επικοινωνία. Αυτό που θα πρέπει να καταλάβουμε –και είναι πολύ μεγάλο ευτύχημα– είναι ότι τώρα το πρόβλημα μπορεί να λυθεί.
Σ’ αυτόν το διπλό κύκλο επικοινωνίας, δημιουργείται κόλλημα στις ροές, όταν παρατηρείται σπανιότητα:
- Στην έναρξη επικοινωνιών.
- Στη λήψη επικοινωνίας.
- Στην απάντηση μιας επικοινωνίας που δόθηκε.
- Στην αναγνώριση απαντήσεων.
Έτσι, μπορεί κανείς να δει ότι υπάρχουν μόνο τέσσερα μέρη που μπορούν να γίνουν προβληματικά στα Σχέδια Α και Β, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ιδιαίτερων εκδηλώσεων που μπορεί να παρουσιαστούν ως αποτέλεσμά τους.
ένα άτομο, σημείο ή τοποθεσία που μπορεί να λάβει, να αναμεταδώσει ή να στείλει μια επικοινωνία. Ο όρος προέρχεται από το πεδίο των ηλεκτρονικών, όπου τέρμιναλ (ακροδέκτης) είναι ένα από τα δύο σταθερά σημεία μεταξύ των οποίων κινείται μια ροή ενέργειας. Ένα παράδειγμα είναι η μπαταρία του αυτοκινήτου που έχει συνδεδεμένα δύο τέρμιναλ (ακροδέκτες) όπου η ενέργεια ρέει από το ένα προς το άλλο. Στη Σαηεντολογία, δυο άνθρωποι που επικοινωνούν αποκαλούνται τέρμιναλ γιατί η επικοινωνία ρέει μεταξύ τους.